Hoe werkt een oplaadbare batterij?
NiMH = NoRM
Hoewel herlaadbare batterijen vandaag het nieuwe normaal lijken, bestaat het concept al veel langer. De Fransman Gaston Planté knutselde in 1859 al de eerste herlaadbare batterij ineen: een loodaccu. Vandaag bestaan er zo’n tien soorten herlaadbare batterijen. Een groot deel daarvan vind je niet in de winkel, maar wel bijvoorbeeld in satellietsondes of voor industriële toepassingen. De meeste herlaadbare batterijen - we bedoelen dan de vertrouwde AA- en AAA-types - zijn vooral NiMH-batterijen (nikkel metaalhydride). Vroeger was nikkel-cadmium (NiCd) de norm, maar die soort is vandaag zo goed als helemaal uitgefaseerd. Dat komt onder meer omdat ze sneller hun capaciteit verliezen.
Hoe werkt een batterij?
Een batterij geeft stroom af als ze zich in een gesloten circuit bevindt. Dat wil zeggen als de plus- en minpool met elkaar verbonden zijn via een verbruiker zoals bijvoorbeeld een lampje. Door het circuit te sluiten start een reactie aan de minpool, die elektronen gaat produceren, terwijl een tweede reactie elektronen verbruikt bij de pluspool. In de batterij zit tussen de negatieve en de positieve pool een scheidingswand, de separator, die voorkomt dat de elektronen tussen de min- en pluspool ín de batterij bewegen en zodoende ook interne kortsluiting zouden veroorzaken. Door de separator worden enkel ionen doorgelaten. De enige manier voor elektronen om van de minpool naar pluspool te reizen is via het circuit buiten de batterij. Als dit gebeurt treedt er een spanningsverschil op waardoor de lamp gaat werken.
Tegelijkertijd gebeurt er binnenin de batterij ook nog het een en ander. De elektronen die ‘van buitenaf’ naar de pluspolen stromen, gaan hiermee een reactie aan. Deze reactie zorgt ervoor dat de ionen door een elektrolyt (geleidende vloeistof ín de batterij) naar de andere geleider gaan. Bij de minpool vindt ook weer een reactie plaats waardoor er weer elektronen ontstaan die weer worden afgegeven aan het externe circuit. Dit proces gaat net zolang door totdat de elektroden verzadigd raken en geen reactie meer aangaan. Op dat moment is de batterij leeg.
En hoe laden ze weer op?
Om batterijen weer op te laden wordt het proces van het leeglopen simpelweg omgedraaid. De toegevoerde elektriciteit wordt terug omgezet in een chemische reactie. De lader haalt de negatief geladen elektronen van de pluspool af en voert ze naar minpool. Door de energie die door de batterij stroomt, nemen de actieve stoffen weer hun begintoestand aan en kan het proces van ontladen weer opnieuw beginnen.
In een batterij wordt elektrische energie (vermogen) opgewekt door middel van een chemisch proces. De elektrische stroom loopt dankzij een chemische reactie tussen twee materialen die door een separator gescheiden worden. Uiteraard betekent dit dat je andere grondstoffen nodig hebt die dit proces mogelijk maken. Die stoffen vind je niet in klassieke batterijen. De grondstoffen in herlaadbare batterijen zijn een stukje schaarser en vragen meer bewerkingen. Ook het eigenlijke productieproces is vaak duurder en trager. Dat verklaart voor een stuk waarom herlaadbare batterijen een pak duurder zijn dan hun niet-herlaadbare broers en zusters.
Let op: herlaad geen 'gewone' batterijen
Verschillende typen batterijen vertonen verschillende chemische reacties. Sommige van deze reacties zijn eenvoudig omkeerbaar, anderen juist weer niet. Hierdoor wordt dus bepaald of een batterij geschikt is voor herladen. In veel gevallen kan het gevaarlijk zijn om batterijen die niet zijn ‘ontworpen’ voor herladen toch te herladen. Alkalinebatterijen proberen te herladen is een slecht idee. Door de snelle productie van gassen bij dit type kan de batterijcel scheuren en openbarsten. Als de batterij openbarst komt er onvermijdelijk ook vloeibaar elektrolyt vrij.
Dit is wat je ziet als een batterij lekt.
Op het moment dat dit elektrolyt nog vloeibaar is, moet je uiterst voorzichtig zijn en bij contact met ogen of huid deze overvloedig spoelen met water.
Wanneer kies ik herlaadbaar en wanneer niet? Dat hangt af van waarvoor je de batterijen wil gebruiken .
-
Bij energiezuinige apparaten (rekenmachine, klok of afstandsbediening) die relatief weinig stroom vragen, is het evidenter om een primaire batterij te gebruiken. Ook voor apparaten die altijd paraat moeten staan, zoals rookmelders en zaklantaarns, gebruik je beter primaire batterijen. Die verliezen, in tegenstelling tot oplaadbare batterijen, weinig vermogen na verloop van tijd (de ‘zelfontlading’).
-
Voor apparaten die in korte tijd veel stroom vragen of die heel vaak en intensief gebruikt worden, ben je beter af met oplaadbare batterijen. Denk hierbij aan spelcomputers, muziekspelers, het favoriete speelgoed van je oogappel, walkie-talkies en digitale camera’s.
- Een kleine tip van onze batterij-expert: Als je op de verpakking kijkt staat er bij de oplaadbare NiMh batterijen altijd een voltage van 1,2. In opgeladen toestand bereiken deze batterijen echter 1,45 Volt, wat quasi hetzelfde is dan de 1,5 Volt van hun primaire tegenhangers. De herlaadbare batterijen kunnen dus in vele gevallen perfect gebruikt worden voor de meeste toepassingen die 1,5 Volt vereisen.
Heeft je herlaadbare batterij er na een lang en gelukkig leven toch de brui aan gegeven? Breng ze dan naar een Bebat inzamelpunt. Wij recycleren ze en geven de grondstoffen een nieuw leven in tal van verrassende toepassingen.